Ured za borbu protiv korupcije i upravljanje kvalitetom Kantona Sarajevo je objavio Analizu antikorupcijskog okruženja u javnom sektoru Kantona Sarajevo, a poseban dio analize se odnosi na uslove za zapošljavanje direktora i v.d. direkora javnih preduzeća.
U javnim preduzećima Kantona Sarajevo, uslovi za direktore su propisani statutima javnih preduzeća koje donose skupštine preduzeća, međutim, ti uslovi se zapravo vrlo često razlikuju od preduzeća do preduzeća, iako za to nema nikakvog uporišta.
Kada je u pitanju definisanje uslova koji se odnosi na stručnu spremu (završen fakultet) u većini preduzeća je to definisano po grupaciji/smjeru fakulteta. Od 14 preduzeća koji su bili predmet analize samo je u tri preduzeća tačno definisan fakultet.
Uslov koji se odnosi na radni staž ili iskustvo, od 14 preduzeća, u dva preduzeća propisan je radni staž u struci dok je radno iskustvo propisano u osam preduzeća. U četiri preduzeća, od 14 koji su bili predmet analize propisani uslov koji se odnosi na iskustvo je nejasan, te iz istog se ne može utvrditi o kojem iskustvu se radi, da li iskustvu stečenom nakon visoke stručne spreme ili nekom drugom iskustvu.
Staž/iskustvo iz djelatnosti preduzeća, kao uslov za imenovanje direktora propisano je kao uslov u sedam preduzeća dok u sedam preduzeća nije. Ovaj uslov u statutima preduzeća nije jasno definisan iz razloga što ne precizira vremenski period stečenog iskustva, te iz istog proizilazi da se može raditi o iskustvu u trajanju od nekoliko dana, mjeseci ili godina.
Uslov koji se odnosi na prezentiranje/ponudu programa rada preduzeća za mandatni period lica koje se imenuje za direktora preduzeća, od 14 preduzeća koja su bila predmet analize, isti je propisan u 11 preduzeća dok u tri preduzeća nije.
Kada je u pitanju primjena odredbe Zakona o imenovanjima koja se odnosi na to da lice koje je na funkciji u političkoj stranci ne može biti imenovano za direktora, u sedam preduzeća se primjenjuje ova odredba, dok u sedam preduzeća ista nije propisana.
Također, Zakon o javnim preduzećima u Federaciji Bosne i Hercegovine propisuje da u „upravu ne mogu biti imenovana lica koja vrše funkciju u političkim strankama“. U sedam preduzeća odredbe ovog zakona su primijenjene.
Kada je u pitanju primjena odredbi Zakona o sukobu interesa koje propisuju situacije nespojivosti s javnim funkcijama izabranog dužnosnika, nositeljima izvršne funkcije ili savjetnika, odnosno smetnje za imenovanje na predmetnu funkciju, u četiri preduzeća su djelimično propisane i to na sljedeći način: smetnje za imenovanje lica na funkciju direktora imaju lica koja vrše funkciju predsjednika ili člana nadzornog odbora ili uprave drugog društva ili institucije. U 10 preduzeća odredbe Zakona o sukobu interesa prilikom imenovanja direktora, prema dostavljenoj dokumentaciji Uredu ne primjenjuju se.
Uslov za direktore koji se najčešće mijenja u statutima preduzeća odnosi se na stručnu spremu, dodaju se novi fakulteti ili se propisuje grupacija/smjer istih (npr. društveni smjer, tehnički smjer itd.). Dalje, uslov koji se odnosi na radno iskustvo je mijenjan u pogledu smanjivanja broja godina potrebnog iskustva, kao i uslov koji se odnosi na potrebno radno iskustvo iz djelatnosti preduzeća u kojem se imenuje direktor.
U jednom preduzeću predmet izmjene statuta bio je brisanje uslova „za direktora i izvršnog direktora preduzeća ne mogu biti imenovana lica koja vrše funkciju u političkoj stranci“, a što je u suprotnosti sa Zakonom o imenovanjima i Zakonom o javnim preduzećima u Federaciji Bosne i Hercegovine, koji u članu 12. propisuje da u „upravu ne mogu biti imenovana lica koja vrše funkciju u političkim strankama“.
Kada je u pitanju izmjena uslova za direktore u posljednje dvije godine, Ured je konstatovao da se u 10 preduzeća isti nisu mijenjali dok je u tri preduzeća bilo izmjena.
Izvor: Analiza antikorupcijskog okruženja u JS KS 2021