“Pukom srećom izbjegli smo da nam se ponovi prošlogodišnji avgust, jer su našoj blizini samo u ovom mjesecu izbila tri požara, na šamačkoj deponiji “Jelas”, divljoj deponiji u Čardaku i kod starog mosta na rijeci Bosni. Da se koji slučajem zapalio “gudron”, zbog sušnog perioda i visokih temperatura, posljednice bi bile i katastrofalnije.” – reakcije je aktivista neformalne grupe građana “STOP gudronu u Modriči”
Vjerovatno zahvaljujući “ruskom lobiju” u Vladi Republike Srpske, Grupaciji “Njeftegazinkor”, pravnom sljedbeniku ranije privatizovane “Rafinerije ulja”, produžena je ekološka dozvola, iako za to nisu stvorene zakonske pretpostavke. Na formiranom lagunu kiselog gudrona na jednoj od parcela u njihovom vlasništvu na lokalitetu “Garevac” u modričkom naselju Modriča 5 je 14.08.2024. godine izbio ekološki incident u kojem je požar zahvatio opasni rafinerijski otpad, što je trebalo predstavljati ključni faktor za odbijanje produžetka ekološke dozvole.
Po svemu sudeći, formalno je presudilo to što sadašnji vlasnici Rafinerije ulja nisu odgovorni za postojanje te “gudronske jame”, procjenjene količine 20 do 25 hiljada tona, pa im je Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS, kao i 2015. i 2020.godine, produžilo dozvolu izdatu 2010. godine.
Pominjući mjere i obaveze investitora iz osnovne i produženih dozvola, resorno Ministarstvo je o novom produžetku obavijestilo aktiviste iz Mjesne zajednice “Modriča 5” da su mu izdali Rješenje o obnovi okolišne dozvole za rafineriju ulja, proizvodnja, prerada i promet derifata nafte sa postrojenjem separatora u sklopu postojeće industrijske kanalizacije i postrojenjem za proizvodnju maziva projektovanog kapaciteta na godišnjem nivou 40.000 tona.
“Ministarstvo je utvrdilo da se oslobađanje od obaveze sanacije “gudronske jame” u naselju ne može odobriti, niti izuzeti iz predmetne dozvole. S tim u vezi, obaveza zbrinjavanja kiselog gudrona na obe lokacije ostala je i u ovom rješenju o ekološkoj dozvoli. Sastavni dio dokumentacije, koja je cijenjena u predmetnom postupku obnove, predstavlja i Plan aktivnosti za konačno zbrinjavanje opasnog otpada, koji obuhvata aktivnosti, koje se odnose na zbrinjavanje kiselog gudrona, koji se nalazi u krugu Rafinerije i u naselju” – stoji u odgovoru Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS aktivistima.
Kao što se moglo i pretpostaviti, ovim razvojem događaja, kada je u pitanje postojanje i opasnost koju predstavlja “gudronska jama” na području Modriče, aktivisti su više nego razočarani. Jer, ovo Ministarstvo je još 2011. godine kandidovalo prema Delegaciji Evropske komisiji projekat rješavanja zbrinjavanja “gudrona” u Modriči, kroz listu prioritetnih IPA projekata iz Republike Srpske, ali ova inicijativa nije dobila podršku ciljanog donatora.
“Pukom srećom izbjegli smo da nam se ponovi prošlogodišnji avgust, jer su našoj blizini samo u ovom mjesecu izbila tri požara, na šamačkoj deponiji “Jelas”, divljoj deponiji u Čardaku i kod starog mosta na rijeci Bosni. Da se koji slučajem zapalio “gudron”, zbog sušnog perioda i visokih temperatura, posljednice bi bile i katastrofalnije, a negodovali smo kada su vlasnici parcele gdje se nalazi otpad pokosili suvu travu, jer su time povećali opasnost zapaljenja. Puna godina prošla je od požara 14.avgusta prošle godine, a bukvalno ništa nije učinjeno od strane nadležnih na rpubličkom nivou na rješavanju. Nije bilo ništa ni od dolaska za januar ove godine najavljenih donatora za trajno uklanjanje otpada, već je Ministarstvo još, kao u inat nama, produžilo ekološku dozvolu Rafineriji” – reakcije je aktivista Neformalne grupe građana “STOP gudronu u Modriči”, prema čiji informacijama su i u odgovoru koji su na njihov upit iz Republičke uprave za inspekcijske poslove obaviješteni da investitor ima validnu ekološku dozvolu, ali da su vanrednom inspekcijskom kontrolom naložili upravne mjere.
Podsjećamo, nakon požara 14.08.2024. godine, zbog nastalih isparavanja, građanima su danima imali zdravstvenih problema, zbog čega je 17.08.2024. godine na dijelu opštine u MZ Modriča 5 i na gradskom području proglašena vanredna situacija. A požar je ugašen tek deset dana kasnije.
Time je ponovo otvoren veliki problem, koji je zataškavan godinama, pa su opštinske vlasti u svoje i ime građana poslale alarmantno upozorenje pismom na adresu republičkih vlasti o potrebi hitnog uklanjanja deponije otpadnih hemikalija. Zvanični dopis sa traženjem dolaska u Modriču upućeni su najvišim zvaničnicima na nivou entitetskih i vlasti na nivou BiH, Republičkoj upravi Civilne zastite, kao i resornim ministrima, ali su izostale njihove reakcije.
Sa druge strane, lokalne vlasti su sa svoje strane preduzele mjere, angažovali su svoje strane sva raspoloživa materijalno tehnička sredstva, kako bi se požar na deponiji ugasio, angažovali ovlaštenu lincenciranu ustanovu da izvrši potrebna mjerenja kvalitete vazduha, kvalitete zemljišta oko “gudronske jame” i na više lokaliteta izvorišta vode.
Mještanima MZ Modriča 5, čije su kuće u neposrednoj blizini i izgrađene su nakon što je počelo lagerovanje otpada iz Rafinerije bilo je jasno da se problem neće riješiti ubrzo. Kako se ne bi ponovio ekološki incident koji može da ima dalekosežne posljedice, a kako opštinske vlasti zbog složenosti problema ne mogu ga same riješiti i kako bi utvrdili ko je nadležan za neophodno uklanjanje hemikalija sa lokaliteta “gudronska jama”, građani su odlučili da se organizuju. Formirali su grupu aktivista, koja u narednom periodu, i pored svih problema na koje nailaze zbog ignorisanjem od strane vlasti u Banjaluci, namjerava da ih uvjere da moguće negativne posljedice mogu biti katastrofalne, čega ovi, očigledno, nisu ni svjesni.
“Da je to tako svjedoči izdata obnovljena ekološka dozvola, iako su inspekcijski organi nakon prošlogodišnjeg ekološkog incidenta izvršili vanrednu inspekcijsku kontrolu i izrekli sankcije privrednom društvu “Rafinerija ulja Modriča” a.d. Modriča, odnosno upravne i prekršajne mjere. Iako smo od opštinske Teritorijalne vatrogasno-spasilačke jedinice informisani da je u periodu od 2014. do 2024. godine, intervenisala ukupno 37 puta na gašenju požara na lokalitetu “gudronska jama” ili u neposrednoj okolini tog lokaliteta” – kažu aktivisti iz MZ “Modriča 5”, dodajući da su i od Instituta za javno zdravstvo RS zatražili zvanične podatke o broju liječenih i umrlih pacijenata od bolesti pluća iz Modriče i mišljenje o mogućem negativnom uticaju postojanja opasnog otpada na području ove opštine.
(Lj.Đ., Odgovorno / Foto: P.K.)
