Iz nevladinog sektora ukazuju na to da je ključni problem što uopšte ne postoje predusvoli za poštene izbore.
Dok se nakon provedenih prijevremenih izbora za predsjednika Republike Srpske opozicija bavi uglavnom izbornim rezultatima, nazivajući ih posljedicom izborne prevare i pljačke, a CIK na tu pljačku neuvjerljivo reaguje (zasad tek ponavljanjem brojanja glasačkih listića na nekoliko biračkih mjesta), ne ulazeći u suštinu problema, iz nevladinog sektora ukazuju na to da je ključni problem što zapravo uopšte ne postoje predusvoli za poštene izbore.
Banko Todorović izvršni direktor Helsinškog odbora za ljudska prava, konstatujući, u izjavi za BN televiziju, da je ono što se dešavalo tokom glasanja već više puta viđeni i oprobani sistem pljačke od strane vladajuće garniture, naglasio je da ono što se desilo zapravo nisu izbori, nego tek simulacija izbora, na kojoj se vidjelo da smo još uvjek veoma daleko od onoga kakvi bi izbori ustvari trebalo da budu.
On je upozorio da izbori u Republici Srpskoj (a slično je i u čitavoj BiH – op.a.) već dugo vremena nisu ono što bi trebali da budu – pokazivanje volje građana, praznik demokratije… Da se već godinama ponavljaju “kao nekakva parada zloupotreba, prevara, pljačke, kupovine gasova”. I onda naveo ključni problem:
“I ono što je najgore, to je jedna vrsta utakmice u kojoj jedna strana ima sve na raspolaganju, a druga strana doslovno ima vezane ruke. Ja bih rekao da su ovi izbori bili potpuno neravnopravni i kao takvi nisu nikakav pokazatelj izborne volje građana u Republici Srpskoj”.
O toj neravnopravnosti iz ciklusa u ciklus govori Transparency International, ilustrujući je konkretnim podacima koji govore zloupotrebi javnih resursa u izborne svrhe, koja se nastavlja i nakon izmjena Izbornog zakona koje je nametnuo visoki predstavnik.
A poseban problem je i funkcionisanje medija, prije svega javnog emitera, kao propagandnih mašina vladajuće stranke.
Todorović smatra da je kandidat opozicije – koji je izbjegao da lopove nazove lopovima, kriminalce kriminalcima, pljačkaše izbora pljačkašima izbora – kada je vidio da je tretiran neravnopravno na RTRS-u, da se pojavio ukupno 2 minuta, a njegov protivnik svakog dana po 20 minuta, trebao reći da nisu stvoreni uslovi za fer i poštene izbore i da u tome ne želi da učestvuje.
No, podsjetimo da je sličan scenarij sa svojevremenim opozicionim bojkotom izbora u Srbiji završio neslavno.
Todorović upozorava na još jedan važan problem, koji je opšti, ali se odražava i na izborni proces i rezultate izbora i formiranje vlasti: “Veoma je teško raditi i funkcionisati u državi u kojoj je tužilaštvo korumpirano i kriminalizoano do beskraja”.
“Tužilaštva u Republici Srpskoj, kao i u BiH ne rade svoj posao. Oni su dio kriminalnih političkih struktura. Sudovi su dio kriminalnih političkih struktura. SIPA je potpuno pod kontrolom vlasti, onih koji su na vrhu kriminalne političke piramide.
Znači imamo institucije koje su potpuno zarobljene od strane kriminalaca unutar vlasti, koji ne žele da se bave bilo kakvim istragama. U Republici Srpskoj imate korupcionaške afere teške nekoliko stotina miliona maraka, podnijete su brojne prijave Tužilaštvu i šta je ono uradilo”?, upitao je Todorović, konstatujući pesimistički da je “stanje u Republici Srpskoj do te mjere loše da su svi njene institucije potpuno urušene, te da ako želimo da sami sebe potpuno uništimo nastavićemo tim putem, dok u protivnom mogućnost da mjenjamo stvari imaćemo već u oktobru naredne godine”.
No, kako bilo šta promijeniti u situaciji u kojoj ne postoje uslovi za slobodne i poštene izbore i u kojoj su izborni rezultati rezultat izborne krađe, a formiranje vlasti plod notorne korupcije, odnosno “kupovine” poslanika, koji “prelijeću” iz jata u jato, vođeni ličnim interesima? I kako doći do elementarnih preduslova za poštene izbore, kad su na vlasti oni koji do nje dolaze izbornim prevarama i koji na svakom koraku opstruiraju ostvarenje tih preduslova?
No, nije sve potpuno crno.
Put za mogući izlaz iz beznađa već godinama nude i na njemu insistiraju iz Koalicije za slobodne i poštene izbore “Pod lupom”. Pa su tako i sumirajući rezultate svog posmatranja proteklih izbora konstatovali:
“Pouzdani rezultati glasanja i izborni dan oslobođen od dokazanih izbornih krađa i prevara mogući su tek uz punu implementaciju novih tehnologija na izborima, i to elektronske identifikacije birača i skenera glasačkih listića. Zbog toga Koalicija „Pod lupom“ poziva sve nadležne institucije da se u narednom periodu aktivno posvete uvođenju novih tehnologija na izborima u BiH.”
Međutim, i to je tek odbrana od najprizemnije pljačke na dan izbora. A za zaista slobodne i poštene izbore potrebno je definitivno spriječiti zloupotrebe javnih sredstava i rad javnih emitera kao propagandne mašine vladajućih stranaka. A za šta je opet neophodna oštra kaznena politika i izvlačenje tužilaštava i sudova iz čvrstog “zagrljaja” vladajućih stranaka.
(N.N., Odgovorno)
