Nastavlja se agonija “Željeznica Republike Srpske”, kontinuiranim gomilanjem gubitaka, a u rukovodstvu ovog preduzeća, kao i u Vladi RS, pod čijim je ono okriljem kao preduzeće od posebnog značaja, se i dalje ponašaju po onoj narodnoj “Selo gori, a baba se češlja”.
Iako se još uvijek svode računi i “peglaju” finansijski izvještaji za proteklu godinu, naznake su da će poslovanje ŽRS u 2023. godini biti na nivou prošlogodišnjeg, kada je ostvaren gubitak od 19,4 miliona KM. Do sada su zvanični podaci da je preduzeće u prvom kvartalu protekle godine ostvarile gubitak od 5,5 miliona KM, na polugodištu je povećalo gubitak na 9,71 milion KM, a u trećem kvartalu na 13,1 milion KM.
„Željeznice RS“ se od 2017. godine nalaze u procesu restrukturiranja koje se finansira kreditom Svjetske banke od 100 miliona KM, a iako je taj proces trebalo da bude završen do kraja 2021. godine, uprava je u dva navrata tražila produženje roka, što je Svjetska banka prihvatila pa je sada rok za završetak projekta kraj 2024. godine. Planom restrukturiranja predviđeno je konvertovanje duga prema Vladi RS u kapital i formiranje ovog javnog preduzeća kao holdinga sa tri zavisna preduzeća – za prevoz putnika, kargo i infrastruktura.
Restrukturiranje je, zapravo, spasilo ŽRS od stečaja, pred kojim su bili u tri navrata jer je akumulirani gbitak premašio 350 miliona KM, koji su napravili partijski kadrovi, odnosno direktori smenjivani kao na vrtešci unazad dvije decenije. Predstavnici svih šest sindikalnih organizacija u preduzeću su još prije osam godina od Vlade RS i tadašnjeg predsednika RS Milorada Dodika tražili smjenu direktora Dragana Savanovića i kompletne Uprave, optuživši ih da su odgovorni za dovođenje Željeznica u težak materijalni položaj, za narušene međuljudske odnose, upropaštavanje planiranih projekata i zakidanje radnika kada su u pitanju njihova prava.
Te svoje tvrdnje Sindikati su dokumentovali presudama Vrhovnog suda RS i Osnovnog suda u Doboju.
I Centar za humanu politiku je zahtijevao od Vlade RS da smjeni ministra saobraćaja i veza Neđu Trninića, smatrajući ga najodgovornijim za gubitaško poslovanje. Odgovornost je prema ministru i upravi preduzeća adresirana i za partijsko zapošljavanje, smrt i povredu više osoba na neosiguranim putnim prelazima i druge propuste u ŽRS.
“Ministar saobraćaja i veza i Uprava ŽRS, umesto da eliminišu gubitak, osiguraju putne prelaze i otklone druge nepravilnosti u ovoj kompaniji, povećavaju gubitak, ugrožavaju bezbjednost na prugama i nastavljaju sa koruptivnim ponašanjem” – izrečene su tvrdnje iz CHP.
Međutim, i nakon toga, odnosno nakon šest godina od početka restrukturiranja situacija se nije promjenila nabolje, na čelu preduzeća je takođe prepoznatljiv stranački kadar, predsjednik dobojskog DEMOS-a Slađan Jović, koji je na funkciju postavljen bez sumnje zato što je sjedište ŽRS upravo u Doboju, a njegova stranka je koalicioni partner vladajućeg SNSD. I njegovo ponašanje je, kada su evidentni gubici u pitanju, slično kao i prethodnika na toj funkciji, pa tako on na novogodišnjem prijemu u svom obraćanju nije ni pomenuo gubitke.
“Iako je otežano poslovanje preduzeća zbog smanjene subvencije Vlade Republike Srpske, „Željeznice“ sve obaveze izvršavaju na vrijeme. Evidentan je rast vlastitih prihoda iz osnovne djelatnosti prevoza u preduzeću i zabilježeni su pozitivni pomaci u poslovanju, privlačenju investicija i većeg broja putnika” – istakao je na prijemu generalni direktor ŽRS Slađan Jović.
Krajem godine slično ponašanje bilo je i aktuelnog ministra saobraćaja i veza RS, Nedeljka Čubrilovića, koji se, pred kraj godine, sa saradnicima, u Banjaluci, sastao sa direktorima javnih preduzeća iz nadležnosti Ministarstva saobraćaja i veza Republike Srpske, odnosno rukovodstvom „Željeznica Republike Srpske“ i „Aerodroma Republike Srpske“.
Prema izvještaju sa tog sastanka, razgovarano je o poslovanju, najznačajnijim trenutnim aktivnosti i planovima za narednu godinu. Direktori preduzeća informisali su ministra Čubrilovića o rezultatima i stepenu realizacije planova u ovoj godini, te projektima i aktivnostima koje planiraju u 2024. godini.
“Generalni direktor ŽRS je ukazao na potrebu obezbjeđenja veće finansijske podrške u budžetu Vlade Republike Srpske, navodeći da je preporuka Svjetske banke da budžet Vlade treba da prati razvoj „Željeznica Republike Srpske“. Jović je ocijenio da je u odnosu na zemlje okruženja neophodno izdvajati više sredstava kako bi se ovo preduzeće bilo na višem nivou. Generalni direktor preduzeća „Aerodromi Republike Srpske“ Natalija Trivić informisala je ministra Čubrilovića da je prihod preduzeća u 2023. godini povećan za 500.000 KM u odnosu na 2022. godinu i da je ukupan iznos prihoda 3,7 miliona KM. S obzirom da će preduzeće u 2023. godini ostvariti gubitak od 1,65 miliona KM, “Aerodromi RS” u 2024. godini planiraju kreditno zaduženje od osam miliona KM” – izvještaj je sa sastanka u Banjaluci.
Iako su i Jović i Trivić upoznali ministra da će dva strateška preduzeća ostvariti milionske gubitke, Čubrilović je “uputio podršku realizaciji planova rukovodstva ŽRS i „Aerodroma RS“ i izrazio zadovoljstvo pozitivnim pomacima kada je riječ o povećanju prihoda od osnovnih djelatnosti oba preduzeća”.
“Slično kao i drugim preduzećima, organizacijama i ustanovama koje su pod ingerencijom Vlade RS, nažalost, i u ovim slučajevima se nastavlja praksa da umjesto pokretanja odgovornosti i smjena rukovodstva u njima sa republičkog nivoa im stižu pohvale za loše rukovođenje, poslovanje i gubitke” – kaže Momir Dejanović iz CHP.