JPŠ “Šume Republike Srpske” ponovo su ovih dana u fokusu interesa javnosti i medija.
Za preduzeće za koje se vežu brojne afere i koje se otvoreno optužuje za kriminal i korupciju, u koju je umiješan sam vrh vladajuće stranke u RS, Srna je izvjestila da je formiralo komisiju “koja je počela da češlja knjige svih 30 organizacionih dijelova tog javnog preduzeća, a poseban akcenat biće stavljen na one koji su iskazali gubitak u poslovanju ili manju dobit od očekivane”.
Direktor ovog javnog preduzeća Slaven Gojković izjavio je da “Rukovodioci za koje bude utvrđeno da su odgovorni za loše poslovanje snosiće odgovornost”.
No, po mišljenju onih koji već duže vrijeme ukazuju na neprihvatljivo stanje u ovom preduzeću radi se o providnom manevru.
Maksim Skoko, predsjednik Odbora za privredu u NSRS i potpredsjednik SPS, na vijest o formiranju Komisije, izjavio je: “Nakon izvještaja Glavne službe za reviziju Srpske, gubitaka i stanja u Šumama Srpske, ovim problemom bi moralo da se pozabave nadležna tužilaštva, a ne interne komisije samog preduzeća.”, neglasivši da je davno prošlo vrijeme da se uprava Šuma pozabavi ovim problemom, te da imenovanje komisije i njihova “kontrola” u ovom trenutku ne predstavljaju ništa drugo nego mazanje očiju narodu.
“Imenovanje komisije od strane uprave preduzeća nije nikakvo rješenje, preduzeće je dobilo negativno mišljenje i mišljenje sa rezervom od strane Glavne službe za reviziju i prema tome nemaju kredibilitet da sami istražuju svoje poslovanje. To je trebalo da urade davno, sada je to već materijal za istražne organe, od kojih narod očekuje da zaustave uništavanje šuma”, istakao je Skoko.
S njim se bez sumnje slaže i Miladin Stanić, šef Kluba poslanika SDS u Narodnoj skupštini Republike Srpske, koji je početkom godine, nezadovoljan stanjem u ovoj firmi, tražio smjenu direktora, navevši podatak da je “u zadnjih 15 godina Šumama napravljena šteta od tri milijarde maraka”.
A predsjednik Odbora za reviziju NS RS Tomica Stojanović je, nedavno, upozorio da vladajuća većina blokira rad ovog odbora s ciljem skrivaja negativnih revizorskih izvještaja, optužujući ih da štite kriminal i korupciju, ne dozvoljavajući da se organizuje rasprava o spornim izvještajima sa predstavnicima revidiranih subjekata. Posebno apostrofirajući “Šume Republike Srpske”, za koje je ustvrdio da se iz njih mjesečno krade 10 miliona KM, te da je to pravi razlog što ne žele da se održi sjednica Odbora – da se štiti kriminal i interesi upletenih u njega.
Konkretan povod za ponovno fokusiranje na problem sa “Šumama”, koji traje već desetljećima, bio je revizorski izvještaj objavljen krajem januara 2022.
U ovom izvještaju o finansijskoj reviziji za 2020. godinu, s kojim je Glavna služba za reviziju kasnila, bez navedenog obrazloženja, “Šume” su dobile negativnu ocjenu za usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima (a za finansijske izvještaje – mišljenje s rezervom).
Dodatnu snagu ova ocjena ima zbog činjenice da Glavna služba za reviziju “nerado” dijeli negativne ocjene i nije baš poznata po kritičnosti. U ciklusu finansijskih revizija za 2020. samo su još dva, od 72 ukupno revidirana subjekta (Opština Kozarska Dubica i Grad Prijedor) dobila negativno mišljenje od Glavne službe za reviziju.
Revizori su, provedenom revizijom, u poslovanju JPŠ “Šume Republike Srpske” konstatovali kršenje više zakonskih i podzakonskih akata. Između ostalog Zakona o radu, Zakona o javnim preduzećima, Zakona o šumama i Zakona o javnim nabavkama.
Utvrđeno je da je šumarska inspekcija, u 2020. godini, izvršila 1100 kontrola (što je 70% od ukupno planiranih), od čega su u njih čak 490 ili 45% utvrđene nepravilnosti. Što je rezultiralo sa 429 prekršajih naloga, 22 prekršajne prijave, ali i svega jednom krivičnom prijavom, te više desetina informacija prema tužilaštvu i MUP-u RS.
U izvještaju objavljenom nakon provedene revizije, revizori su dato negativno mišljenje za (ne)usklađenost poslovanja „Šuma RS“ sa zakonima i drugim propisima detaljno obrazložili.
Pa je, između ostalog, navedeno da Uprava preduzeća (direktor i izvršni direktori) nije imenovana putem javnog konkursa, kako je propisano Zakonom o javnim preduzećima i Statutom Javnog preduzeća šumarstva „Šume Republike Srpske” a.d. Sokolac. A oni koji su na položaj došli kršenjem propisa, nastavili su sa kršenjem istih. Pa ni imenovanje osam vršilaca dužnosti direktora organizacionih dijelova Javnog preduzeća nije izvršeno putem javnog konkursa.
Dalje: JPŠ „Šume Republike Srpske” a.d. Sokolac na više su načina kršile Zakon o javnim nabavkama; Kod pojedinih organizacionih dijelova ne postoje evidencije realizacije ugovora kroz jedinstveni registar ugovora, kako je to propisano odgovarajućim aktima; Obračun minulog rada za svaku navršenu godinu radnog staža nije vršen u skladu sa Kolektivnim ugovorom za zaposlene u JPŠ „Šume RS”, koji je kršen i na druge načine; Sa više lica zaključeni su ugovori o djelu za poslove za koja su sistematizovana radna mjesta, što nije u skladu sa Zakonom o radu.
I konačno, naplata od kupaca za isporučene šumske drvne sortimente nije vršena u skladu sa odredbama zaključenih ugovora. Provedene aktivnosti po osnovu prodaje značajnim dijelom nisu vršene u skladu sa Odlukom o načinu i uslovima prodaje šumskih drvnih sortimenata, što se odnosi na ispunjenje uslova kod potpisivanja ugovora, isporuke šumskih drvnih sortimenata, praćenja dinamike isporuke, rokova naplate potraživanja i aktiviranja instrumenata obezbjeđenja plaćanja. Shodno navedenom, na dan bilansa ostala su nenaplaćena dospjela potraživanja u iznosu od 17.582.430 KM (od čega su sumnjiva i sporna 10.139.820 KM).
Iz obimnog obrazloženja mišljenja s rezervom za finansijske izvještaje – iz koga se stiče utisak da ništa u poslovnim knjigama nije vođeno kako treba – izdvajamo zaključak revizora da je nadoknada za razvoj nerazvijenih dijelova opština za 2020. godinu, manje obračunata za najmanje 337.836 KM.
Revizori su, za otklanjanje uočenih nepravilnosti, grešaka i nezakonitosti, direktoru JPŠ “Šume Republike Srpske” dali 24 preporuke. A izvještaj, prema obavezi, proslijedili nadležnom tužilaštvu. Od koga se još čeka reakcija. Kao i od Odbora za reviziju, koji se, izgleda, baš zbog tog očekivanja i pokušaja da se spriječi da ovaj izvještaj dođe do Narodne skupštine (kojoj Odbor mora da ga proslijedi) i ne može sastati.