“Oživljavanje” projekta “Sinjakovo” izazvalo je duboku zabrinut građana Jezera i eko aktivista, zbog mogućih posljedica po životnu sredinu. Posebno se strahuje od zagađenja rijeke Plive i Plivskog jezera, prirodnih dragulja i simbola ovog kraja, čija ekološka i turistička vrijednost prevazilazi granice same opštine. Za mještane, to nije samo pitanje ekologije, već pitanje opstanka. Njihove tvrdnje su da se mašine čuju i tokom noći i da se istraživanja vrše i pod reflektorima.
Dok vlasti Republike Srpske ispunjavaju sve što poželi kompanija “Lykos Balkans Metals”, posredstvom svoje podružnice “SNK metali” d.o.o. Bijeljina, a lokalne vlasti uporno ćute na temu geoloških ustraživanja na području opštine Jezero, mještani ove varošice u podnožju planine Sinjakovo sa zabrinutošću prate rad mašina koje bušotinama tragaju za zlatom i drugim rudama.
Naime, ovih dana nastavljena su geološka istraživanja po Rješenju od 09.12.2024. godine potpisanom od ministra energetike i rudarstva Petra Đokića, kojim je privrednom društvu “SNK metali” odobreno izvođenje radova po Projektu detaljnih geoloških istraživanja bakra, željeza i pratećih metalana istražnom prostoru “Sinjakovo”. Osim Jezera, ta istraživanja obuhvataju i dijelove opština Mrkonjić Grad i Šipovo. Riječ je odobrenju koje, prvo, datira iz novembra 2020. godine, a produženjem roka 30.06.2023. godine se odnosilo i na Izmjenu i dopunu projekta iz maja 2022. godine, kada je rok za izvođenje radova produžen za 18 mjeseci, čime je isticao 30.12.2024. godine.
Ministarstvo energetike i rudarstva RS u ovom slučaju nije marilo za protivljenje građana Jezera i eko aktivista iz cijele BiH, izraženo na protestima, pa čak ni za odbijanje predstavnika vlasti opštine Jezero, u jednom momentu, da im daju saglasnost za nastavak istraživanja na planini Sinjakovo. Rebrendirana kompanija Yugo Metals Limited (ranije Lykos Balkan Metals) nedavno je obavijestila javnost da je prikupila sredstva za nastavak radova. U svojim objavama za javnost su precizirali da nositelj dozvole za istraživanje na ovoj lokaciji ostaje privredno društvo SNK Metali d.o.o. Bijeljina, koja je u vlasništvu kompanije Lykos i da odobreno istraživačko područje pokriva površinu od 30,82 metara kvadratnih.
Takođe i da će se radovi provoditi prema detaljnom planu projekta koji uključuje geohemijska, geofizička i geološka istraživanja olova, cinka, bakra, barita i povezanih metala i da na temelju pozitivnih rezultata prethodnih istraživanja vjeruju da postoji velika vjerojatnost otkrivanja ekonomski isplativih rezervi tih ruda, ali da su potrebna daljnja istraživanja ovih indikacija kako bi se procijenio njihov potencijal.
“Oživljavanje” projekta “Sinjakovo” izazvalo je duboku zabrinut građana Jezera i eko aktivista, zbog mogućih posljedica po životnu sredinu. Posebno se strahuje od zagađenja rijeke Plive i Plivskog jezera, prirodnih dragulja i simbola ovog kraja, čija ekološka i turistička vrijednost prevazilazi granice same opštine. Za mještane, to nije samo pitanje ekologije, već pitanje opstanka. Njihove tvrdnje su da se mašine čuju i tokom noći i da se istraživanja vrše i pod reflektorima.
“Više puta smo tražili izlazak inspektora na lice mjesta, koji su ustanovili da nema kršenja pravila po pitanju ekologije, a mi nismo upoznati da su dolazili ranije više puta, tako da ne znamo ni koji inspektori, kao ni kada su to oni dolazili. Dokle više sa lažima? Mi smo, kao udruženi ekolozi, kao i većina građana opštine na samom početku izabrali stranu. Ono što slušamo od vlasti je pokušaj manipulacije i izvrtanja priče. Zabrinjavajuće su apatija stanovnika naše opštine, od kojih većina samo zna konstatovati da je “Jezero prodato”, neki vjeruju da je Jezero Pariz i da su reflektori kopača svjetla Pariza. Teško će nam biti kada se osvjestimo” – ogorčena je istaknuta ovdašnja eko aktivistkinja Suzana Rajković.
Eko aktivisti smatraju da je bukvalno zavladala panika među stanovništvom zbog pojave mehanizacije investitora ponovo na području Sinjakova. Njihove tvrdnje, što su dokumentovali i foto dokumentacijom, koju namjeravaju poslati inspekciji i drugim nadležnima, je da se istraživanja provode neposredno iznad kuća, te da se voda za potrebe istraživanja crpi iz rječice Jošavke.
“Pitanje je gdje ta tehnička voda završava nakon istraživanja, jer je poznato da može biti štetna po zdravlje. Dok se sve ovo dešava, mještani spavaju! Da li se boje suprostaviti ili su se pomirili sa sudbinom da će uskoro morati odesliti” – javno pitaju eko aktivisti.
Podsjećamo, iako je Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske dalo saglasnost na produženje istražnog roka za SNK „Metali“, Okružni sud u Banjoj Luci je u maju ove godine djelimično osporio to rješenje. U tom aktu je navedeno da Ministarstvo nije provjerilo stepen realizacije prethodnih istraživanja, što je zakonski uslov za svako produženje roka. Uz to, sud je ukazao na ozbiljne proceduralne propuste, kao što su nedostatak ključnih informacija o projektu, od naziva projekta, koordinata, količine mineralnih sirovina, uslova rada, visine naknada i obaveze vraćanja zemljišta u prvobitno stanje.
Prema stavovima eko aktivista, ovakvi propusti otvaraju sumnju da vlasti odluke donose netransparentno i u korist investitora, a ne lokalne zajednice i njenih građana. Ukazuju i da su u Jezeru i odbornici Skupštine opštine jednoglasno donijeli zaključke kojima zahtijevaju zabranu geoloških istraživanja na teritoriji opštine, dok Centar za životnu sredinu i Udruženje građana „Dolina Plive“ vode pravne postupke protiv odluka Ministarstva.
“Pratimo i zvanične podatke o onima koji tobože investiraju u našoj opštini i dolazimo do onih ažuriranih na dnevnoj osnovi iz jedinstvenog registra računa Centralne banke BiH, po kojima nositelj prava na istraživanje “SNK metali” poslednje podatke o poslovanju i finansijama za 2022.godinu, kada je ostvario ukupan prihod od 233.541 KM i negativan finansijski saldo od 92.623 KM. Po čijim to zakonima onda posluje ako nema podataka u zvaničnom registru naše zemlje, a nema za unazad dvije godine podataka o poslovanju ni matične firme Lykos Balkan Metals. To naše vlasti, koje su očigledno otvoreno promoteri interesa investitora, očito ne interesuje” – kažu eko aktivisti.
(Lj.Đ., Odgovorno)
