U opštini Srbac nije formiran Omladinski savjet i nemaju izrađenu Strategiju omladinske politike, dok u općini Odžak postoji Vijeće mladih kao krovna organizacija mladih, međutim nemaju definiran iznos za mlade u budžetu, nemaju prostorije za mlade i nemaju izrađenu Strategiju prema mladima.
„Na mladima svijet ostaje“, poznata je izreka, koju bh. stvarnost, odnosno nebriga vlasti prema ovoj populaciji, pretvara u floskulu.
U formalnom smislu… Na državnoj razini ne postoji zakon koji reguliše položaj mladih i njihovo učešće u tijelima mladih ili njihovu mobilnost. Institucionalno organizovana briga o mladima u Republici Srpskoj, njihovo udruživanje i sudjelovanje u donošenju odluka na svim razinama vlasti uređeni su Zakonom o omladinskom organizovanju Republike Srpske koji je usvojen 2004. godine. Zakon o mladima u Federaciji BiH donesen je 2010. godine a u Brčko distriktu zakon o mladima je donesen 2017. godine. Njime su regulisana pitanja mladih u procesima odlučivanja, te je uspostavljen sistem organizovanja mladih od lokalne do entitetske razine. Opštinski/gradski i entitetski organi vlasti dužni su samostalno osigurati minimum mjera i mehanizama kojima podrazumjevaju osiguranje prostora za mlade i plaćanje troškova njegovog održavanja. Omladinsku politiku i akcioni plan sprovođenja omladinske politike za područje jedinica lokalne samouprave donosi skupština JLS na prijedlog nadležnog organa JLS i komisije za mlade. Omladinska politika na lokalu mora biti u skladu sa omladinskom politikom višeg nivoa vlasti. Zakonom se nalaže osiguravanje budžetske stavke koja se tiče pitanja mladih kao dijela ukupnog budžeta opština, gradova ili entiteta. Mladima se garantuje i raspisivanje godišnjeg javnog poziva za projekte za mlade s kriterijima u skladu s evropskim principima u radu javnih uprava. Jedinica lokalne samouprave je obavezna uspostaviti i stručno radno tijelo za izradu, ažuriranje i praćenje provođenja lokalnih strategija prema mladima u čijem će radu sudjelovati predstavnici mladih ili omladinskih udruženja.
Iskustva uspostavljanja vijeća mladih, odnosno omladinskih savjeta, donošenja strategija i finansiranja i drugih oblika podrške aktivnostima mladih u lokalnim zajednicama su različita.
Uzmimo primjere opština Srbac i Odžak.
U opštini Srbac nije formiran Omladinski savjet i nemaju izrađenu Strategiju omladinske politike, dok u općini Odžak postoji Vijeće mladih kao krovna organizacija mladih, međutim nemaju definiran iznos za mlade u budžetu, nemaju prostorije za mlade i nemaju izrađenu Strategiju prema mladima.
Omladinska politika opštine Srbac je usvojena u SO Srbac za period 2012.-2016. U njenoj izradi su učestvovali predstavnici tada aktivnog Omladinskog savjeta, Milenijuma, CEZAR-a i škola sa područja opštine. Nakon isteka navedenog roka, dokument nikada nije revidiran, niti usvojen novi. Nedostatak ovog dokumenta, omladinski aktivisti iz ove opštine smatraju ključnom sistemskom preprekom za poboljšanje položaja mladih u ovoj lokalnoj zajednici i za stvaranje uslova za davanje barem dijela odgovora o ključnim uzrocima odlaska mladih, što je trend na čijem zaustavljanju je, po njihovom mišljenju, neophodno ozbiljno raditi.
U Srpcu su registrovane i aktivno se bave mladim ljudima dva udruženja – Cezar i Milenijum – koji smatraju da bi se donošenjem dokumenta Omladinska politika u Skupštini opštine pokrenule aktivnosti i otvorile pojačane mogućnosti da se prema lokalnim vlastima inicira donošenje odluke za uključivanje mladih u donošenje odluka, kroz npr. uključenje u komisije čije formiranje je predviđeno statutom opštine.
Aktivisti UG Cezar očekuju da će ishodovati da se Omladinskom politikom predvidi da lokalne vlasti kod pravnih subjekata (banke, zanatska preduzeća, ugostiteljski objekti i dr.) obezbijedi plaćenu praksu za srednjoškolce. Ističu i potrebu formiranja Omladinske zadruge.
“Kampanja koju ćemo realizovati na području opštine Srbac je od velikog značaja, prije svega zbog činjenice da naša opština još od 2016. godine nema aktivnu Omladinsku politiku. Budući da je naše udruženje jedna od najaktivnijih organizacija u regionu ali i cijeloj Bosni i Hercegovini, intenzivno ćemo raditi na realizaciji kampanje, kako bi dokument Omladinska politika opštine Srbac bio što prije usvojen. Usvajanjem ovog dokumenta, mladi će imati mnoge benefite, a sama opština Srbac će biti prepoznata kao ozbiljan partner u njihovom životu i razvoju.” – poručuje Tanja Šnjegota, predsjednica U.G. Cezar iz Srpca.
U Odžaku, Vijeće mladih čine tri nevladine organizacije i ovo je vijeće priznato kao punopravni član Vijeća mladih FBiH kao krovnog vijeća.
Jedan od ključnih problema sa kojim se suočavaju Vijeće mladih ali i druge formalne i neformalne grupe građana na području općine Odžak jeste nedostatak adekvatnog prostora za rad, što ne samo da otežava organizovanje različitih društvenih aktivnosti, nego i ograničava tj. izuzetno negativno utječe na građanski angažman mladih, smanjujući njihovu uključenost u društvene procese. Rješavanje ovog problema, stvorilo bi sigurno i kreativno okruženje za rad, edukaciju i umrežavanje i funkcionalan prostor koji bi doprinio jačanju civilnog društva i aktivnog građanstva.
Pored obezbjeđenja prostora za mlade, aktivisti Vijeća mladih Općine Odžak prioritetnim smatraju donošenje Strategije omladinske politike Općine Odžak i osiguranje budžetskih sredstava za VMOO kao krovnu organizaciju mladih. Podsjećaju da Općina Odžak nije nikada imala okvirni dokument za mlade koji bi svojom implementacijom dao šansu mladima da poboljšaju svoju perspektivu u ovoj lokalnoj zajednici.
“Naša inicijativa dolazi kao odgovor na dugogodišnji problem nedostatka adekvatnog prostora i institucionalne podrške za mlade u Odžaku. Kroz javne tribine, sastanke s građanima i lokalnim vlastima, medijsku kampanju i peticije, VMOO nastoji podići svijest o važnosti ulaganja u mlade. Poseban naglasak stavljen je na osiguranje institucionalne podrške kroz usvajanje Strategije za mlade, koja bi omogućila sustavan razvoj omladinske politike u Odžaku. Kampanja će uključivati i široku medijsku promociju te aktivizam na društvenim mrežama kako bi se dodatno podigla svijest javnosti i potaknula lokalna uprava na djelovanje.” – poručuje Iva Bilušić, predsjednica Vijeća mladih općine Odžak.
(J.M., Odgovorno)
