Krajem 2022. godine, Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske je objavila izvještaj „Interna revizija i kontrola u javnim preduzećima“, čiji je cilj da ispita efikasnost postojećeg sistema internih finansijskih kontrola u javnim preduzećima i doprinos interne revizije u ostvarenju rezultata javnih preduzeća.
Revidirana preduzeća
Revizijom učinka obuhvaćena su velika i srednja javna preduzeća, republičkog, kao i lokalnog karaktera. Revizija je ispitivanja uradila na uzorku javnih preduzeća, kojeg su činili: Pošte Srpske a.d. Banja Luka, Željeznice Republike Srpske a.d. Doboj, Putevi Republike Srpske d.o.o. Banja Luka, Šume Srpske a.d. Sokolac, Mješoviti holding Elektroprivreda Republike Srpske a.d. Trebinje, Zavisno preduzeće Elektro Doboj a.d. Doboj, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva a.d. Istočno Novo Sarajevo, Vodovod a.d. Banja Luka i Komunalac a.d. Bijeljina, te u Centralnoj jedinici za harmonizaciju finansijskog upravljanja, kontrole i interne revizije. Revizija obuhvata vremenski period od četiri godine, u periodu od 2018. do 2021. godine.
Uočeni nedostaci u radu internih finansijskih kontrola
Rezime nalaza otkriva brojne probleme i propuste u funkcionisanju postojećeg sistema internih finansijskih kontrola u javnim preduzećima. Organizaciju odjeljenja interne revizije karakterišu izražene razlike u funkcionisanju kao i u samom broju revizora, dok odbori za reviziju nisu u potpunosti izvršavali svoje obaveze propisane zakonima i profesionalnim standardima. Pored toga, zapaženo je da je organizacija aktivnosti neusklađena i nekoordinisana. Ne postoji planski pristup i često se kasni sa početkom aktivnosti što dalje doprinosi kašnjenju u uspostavljanju finansijskog upravljanja i kontrole. Više od polovine provedenih revizijskih angažmana se nije moglo povezati sa konkretnim poslovnim ciljevima javnih preduzeća. Lista se nastavlja.
Javna služba za reviziju je analizirajući nalaze izvela poseban zaključak:
Javna preduzeća nisu u potpunosti uspostavila efikasan i efektivan sistem internih finansijskih kontrola. Organizacija i način funkcionisanja interne revizije ne doprinosi u dovoljnoj mjeri ostvarivanju ciljeva javnih preduzeća.
Preporuke Glavne službe za reviziju
Na osnovu pomenutih nalaza i zaključaka, koji su zasnovani na konkretnim primjerima i relevantnim revizijskim dokazima, kreirane su preporuke revizije, upućene Vladi Republike Srpske, odnosno Ministarstvu finansija i javnim preduzećima.
Preporuke za Vladu Republike Srpske
Glavna služba za reviziju smatra da Vlada Republike Srpske treba da radi na uspostavljanju jedinstvene organizacije i funkcionisanja interne revizije u javnim preduzećima kroz preispitivanje i usklađivanje postojećeg zakonodavnog okvira. Pored toga, potrebno je obezbijediti aktivnije prisustvo Centralne jedinice za harmonizaciju finansijskog upravljanja, kontrole i interne revizije u razvoju sistema internih finansijskih kontrola u javnim preduzećima.
Preporuke za javna preduzeća
Javna preduzeća su dobile konkretne preporuke čijim bi se blagovremenim i efikasnim provođenjem osigurali uslovi za sistemski i organizovan pristup uspostavljanju i razvoju finansijskog upravljanja i kontrole. Između ostalog to podrazumijeva i usklađivanje interne regulative koja se odnosi na internu reviziju, usklađivanje interne regulative koja se odnosi na odbore za reviziju, poštovanje profesionalnih standarda pri planiranju i provođenju interne revizije, uspostavljanje sistema unapređenja kvaliteta interne revizije kao i sistema za evaluaciju aktivnosti, osiguravanje informacija za organe javnih preduzeća, kao i za Centralnu jedinicu za harmonizaciju finansijskog upravljanja, kontrole i interne revizije putem godišnjih izvještaja.