“Studija je rađena za potrebe održavanja Okruglog stola u Akademiji nauka, koji vodi naš akademik Neđo Đurić, koji me zamolio da uradim rad za taj skup sa demografskog aspekta u slučaju eksploatacije litijuma.”, navodi prof. dr Stevo Pašalić
Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske (ANURS) nije stala iza izdate publikacije pod njenim okriljem, koja se bavi temom geoloških istraživanja i rudarenja na Majevici. Oglasio se autor prof. dr Stevo Pašalić tvrdnjama da je kao ekspert radio analizu demografskih resursa opštine Lopare i Majavice, a da su samo u jednom dijelu poglavlja studije obrađeni mogući efekti eksploatacije litijuma.
“Studija je rađena za potrebe održavanja Okruglog stola u Akademiji nauka, koji vodi naš akademik Neđo Đurić, koji me zamolio da uradim rad za taj skup sa demografskog aspekta u slučaju eksploatacije litijuma. Ekologija je uzak pojam naspram životne sredine, tako da to nije isto, a govorim to zato što sam magistrirao sa radom o zaštiti živorne sredine. Nije Akademija poručila studiju, ovo je isključivo moj rad za taj Okrugli sto. Tu su svi demografski aspekti ovog kraja, uzgred vrlo nepovoljni. A osvrnuo sam se na litijum šta bi bilo, ako se vrši ekstrakcija, te naveo da bi imala posljedice na geografsko porijeklo. Demografski oporavak može podići samo razvoj, bez toga neće biti ni ovo sad stanovništva. Ako je litijum taj što to može razviti, onda treba uzeti i to u razmatranje. Što se tiče Akademije, koliko znam, ona nema, bar za sada, stav o tome” – kaže za portal Odgovorno prof. dr Pašalić.
Pašalić kaže da je povodom “zbrke” oko rada za ANURS i zbog toga što je on stavljen u zaglavlje ove institucije, obavijestio i predsjednika ANURS Dragoljuba Mirjanića, kao i lokalne vlasti opštine, koje kao ni ekolozi nisu pozitivno primile publikaciju, kada se ona pojavila u javnosti. Takođe, Pašalić očekuje da će se o cijelom slučaju oglasiti i akademik Đurić, koji u prvi momemenat nije reagovao što je studija objavljena pod okriljem ANURS. Najavio je i povlačenje svog rada i da neće učestvovati u timu koji radi na pripremi Okruglog stola u organizaciji ANURS.
“Đurić je porijeklom upravo sa Majevice, znam da je za potrebe Okruglog stola angažovan od strane njega i Aleksa Milojević, koji se, po istupanjima na skupovima u organizaciji eko udruženja, izjašnjava protiv rudarenja na Majevici. Informacije koje imam su i da su eminentni stručnjaci, profesori iz Tuzle se pohvalno izrazili o mom radu” – kaže prof. dr Pašalić.
Podsjećamo, kada su dijelovi iz publikacije dospjeli u javnost prije nepunih mjesec dana, uslijedile su negativne reakcije ekologa, kao i lokalnih vlasti Lopara, na čijem području su vršena geološka istraživanja, te, u nastavku, podnesen zahtjeva švajcarske kompanije Arcore Vladi Republike Srpske za dodjelu koncesije za rudnik litijuma na Majevici. Zajednički im je bio utisak, kako su isticali, da je izdavanje publikacije, po svemu sudeći, naručeno od onih koji imaju interes u otvaranju rudnika litijuma, bora, natrijuma, stroncijuma, kalijuma i prateće asocijacije elemenata na Majevici. Ključno je, po njima, bilo to što su u pribavljanju podataka, kojim bi se “izmjerilo” za i protiv rudarenja, korišćeni samo izvori koji idu prilog tezi da je ono bezopasno i da donosi isključivo dobrobit, ne samo investitorima, već i stanovništvu lokalne zajednice i šire.
Naime, radi se o naučnoj i stručnj literaturi: izvještaji o kritičnim mineralima Međunarodne agencije za energiju (IEA), Rastuća uloga minerala i metala za budućnost s niskim udjelom ugljika od World Bank, kao i naučne studije Izravna ekstrakcija litija i analiza životnog ciklusa i Izvještaji o uticaju rudarenja u Salar de Atacama i Australiji.
Ekolozi i vlasti opštine Lopare su negirali i tezu iz publikacije da bi veliki potencijal u području Majevice omogućio značajan doprinos Republike Srpske i širem tržištu, u pogledu snabdijevanja kritičnim sirovinama, prevashodno litijumom, odnosno konkretno litijumom. Vlasti Lopara su bile izričite da ni na koji nisu bili uključene, čak ni upoznate sa izradom publikecije, iako se radi o njihovoj lokalnoj zajednici. Neozbiljnim i apsurdnim su ocijenili i navode iz publikacije da će se otvaranjem rudnika otvoriti novih 1.000 radnih mjesta, kao i tvrdnje da su, prema geološkim istraživanjima Kompanije ”Arkor”, zalihe magnezijuma tolike da bi mogle snabdijevati cijelu Evropsku uniju, te da se radi o stabilnom i održivom projektu.
(Lj.Đ., Odgovorno)
